SẮT THÉP VIỆT NAM: KỲ VỌNG PHỤC HỒI TRONG NĂM 2024
Ngành sắt thép là một trong những ngành công nghiệp quan trọng của nền kinh tế Việt Nam, đóng góp vào sự phát triển của các lĩnh vực như xây dựng, cơ khí, ô tô, đóng tàu, và xuất khẩu. Tuy nhiên, ngành sắt thép cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn và biến động trong năm 2023, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, chiến tranh thương mại, giá nguyên liệu, và cạnh tranh quốc tế. Trong bối cảnh đó, năm 2024 được kỳ vọng là năm phục hồi và tăng trưởng của ngành sắt thép Việt Nam, nhờ vào những yếu tố thuận lợi như sự mở cửa của Trung Quốc, việc đầu tư công, và nhu cầu thép thế giới.
Cơ hội và thách thức của ngành sắt thép Việt Nam trong năm 2024
Cơ hội
- Sự mở cửa của Trung Quốc: Trung Quốc là thị trường xuất khẩu thép lớn nhất của Việt Nam, chiếm khoảng 40% tổng kim ngạch xuất khẩu thép của Việt Nam trong năm 2023. Tuy nhiên, Trung Quốc cũng là đối thủ cạnh tranh khốc liệt của Việt Nam, khi sản xuất và xuất khẩu thép với giá rẻ và chất lượng cao. Trong năm 2023, Trung Quốc đã áp dụng các biện pháp hạn chế sản lượng thép để giảm ô nhiễm và tiết kiệm năng lượng, dẫn đến giảm cung và tăng giá thép thế giới. Tuy nhiên, trong năm 2024, Trung Quốc dự kiến sẽ mở cửa lại hoạt động sản xuất thép, nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đáp ứng nhu cầu nội địa. Điều này sẽ tạo ra cơ hội cho Việt Nam xuất khẩu thép sang Trung Quốc với giá cao hơn và lượng lớn hơn.
- Việc đầu tư công: Việc đầu tư công là một trong những động lực chính cho sự tăng trưởng kinh tế của Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch COVID-19. Theo kế hoạch của Chính phủ, tổng mức đầu tư công trong giai đoạn 2021-2025 là 2,87 triệu tỷ đồng, tăng 1,4 lần so với giai đoạn 2016-2020. Trong đó, năm 2024 được dự kiến là năm tập trung đầu tư vào các dự án trọng điểm như cao tốc Bắc - Nam, sân bay Long Thành, đường sắt đô thị, và các công trình thủy lợi. Việc đầu tư công sẽ thúc đẩy nhu cầu sử dụng thép trong các lĩnh vực xây dựng và cơ khí, giúp hỗ trợ giá thép cho các nhà sản xuất trong nước.
- Nhu cầu thép thế giới: Theo dự báo của Hiệp hội Thép Thế giới (worldsteel), nhu cầu thép thế giới sẽ tăng 1,9% trong năm 2024, sau khi giảm 1,8% trong năm 2023. Sự phục hồi của nhu cầu thép sẽ được dẫn dắt bởi các nền kinh tế phát triển như châu Âu và Ấn Độ, trong bối cảnh các chính sách kích thích kinh tế và tiêm chủng vaccine được triển khai rộng rãi. Nhu cầu thép thế giới sẽ tạo ra động lực cho xuất khẩu thép của Việt Nam, đặc biệt là các sản phẩm thép cao cấp như thép không gỉ, thép mạ, và thép hình.
- Thị trường bất động sản đóng băng: Thị trường bất động sản là một trong những nguồn tiêu thụ thép lớn nhất của Việt Nam, chiếm khoảng 50% tổng nhu cầu thép trong nước. Tuy nhiên, thị trường bất động sản đã bị đóng băng trong năm 2023, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, khó khăn trong việc huy động vốn thông qua các kênh tín dụng và trái phiếu doanh nghiệp, và sự chậm trễ trong việc cấp phép và giải ngân đầu tư công. Điều này đã làm giảm nhu cầu xây dựng, và ảnh hưởng đến nhu cầu sử dụng thép. Năm 2024, thị trường bất động sản dự kiến sẽ có sự phục hồi từ giữa năm, nhờ vào việc kiểm soát dịch bệnh, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, và đẩy mạnh đầu tư công. Tuy nhiên, tốc độ phục hồi của thị trường bất động sản vẫn còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố bất định, như lãi suất, quy hoạch, và cạnh tranh.
- Các thị trường xuất khẩu thép lớn của Việt Nam gặp khó khăn: Ngoài Trung Quốc, các thị trường xuất khẩu thép lớn của Việt Nam bao gồm Hoa Kỳ, Đông Nam Á, và châu Âu. Tuy nhiên, các thị trường này đều đang gặp phải những tác động tiêu cực từ lạm phát và suy thoái kinh tế, dẫn đến nguy cơ suy giảm doanh thu từ xuất khẩu trong năm 2023. Cụ thể,
- Hoa Kỳ: Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu thép thứ hai của Việt Nam, chiếm khoảng 15% tổng kim ngạch xuất khẩu thép của Việt Nam trong năm 2023. Tuy nhiên, Hoa Kỳ cũng là một trong những thị trường khó khăn nhất cho các nhà xuất khẩu thép, do áp dụng các biện pháp bảo hộ thương mại như thuế chống bán phá giá, chống trợ cấp, và thuế 232. Trong năm 2023, Hoa Kỳ đã tăng thuế 232 lên 50% đối với thép nhập khẩu từ Việt Nam, làm giảm lượng xuất khẩu thép của Việt Nam sang thị trường này. Năm 2024, Hoa Kỳ dự kiến sẽ tiếp tục duy trì các biện pháp bảo hộ thương mại, và có thể áp dụng thêm các biện pháp mới như thuế chống trốn thuế, thuế chống trục lợi, và thuế chống thao túng tiền tệ. Điều này sẽ tạo ra nhiều rào cản cho xuất khẩu thép của Việt Nam sang Hoa Kỳ, và đòi hỏi các nhà sản xuất thép Việt Nam phải nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng, và hiệu quả sản xuất của sản phẩm thép.
- Đông Nam Á: Đông Nam Á là thị trường xuất khẩu thép thứ ba của Việt Nam, chiếm khoảng 10% tổng kim ngạch xuất khẩu thép của Việt Nam trong năm 2023. Đây là một thị trường tiềm năng cho xuất khẩu thép của Việt Nam, do nhu cầu thép của các nước Đông Nam Á đang tăng cao, nhờ vào sự phát triển kinh tế, đô thị hóa, và hội nhập khu vực. Tuy nhiên, Đông Nam Á cũng là một thị trường cạnh tranh khốc liệt, khi các nước trong khu vực đều có ngành sắt thép phát triển, và có thể cung cấp thép với giá rẻ và chất lượng tương đương hoặc cao hơn so với Việt Nam. Trong năm 2023, Việt Nam đã phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các nước như Thái Lan, Indonesia, Malaysia, và Philippines, đặc biệt là trong các sản phẩm thép dùng cho xây dựng và cơ khí. Năm 2024, Việt Nam sẽ cần phải tìm kiếm các thị trường mới, đa dạng hóa sản phẩm, và tăng cường hợp tác với các đối tác trong khu vực, để duy trì và mở rộng thị phần xuất khẩu thép sang Đông Nam Á.
- Châu Âu: Châu Âu là thị trường xuất khẩu thép thứ tư của Việt Nam, chiếm khoảng 5% tổng kim ngạch xuất khẩu thép của Việt Nam trong năm 2023. Đây là một thị trường có tiềm năng lớn cho xuất khẩu thép của Việt Nam, do nhu cầu thép của châu Âu đang phục hồi mạnh mẽ, nhờ vào các chính sách kích thích kinh tế và tiêm chủng vaccine. Tuy nhiên, châu Âu cũng là một thị trường khó tiếp cận, do có những yêu cầu cao về chất lượng, tiêu chuẩn kỹ thuật, và tiêu chí môi trường. Trong năm 2023, châu Âu đã áp dụng các biện pháp bảo vệ thương mại như thuế chống bán phá giá, chống trợ cấp, và biện pháp bảo vệ tạm thời, đối với thép nhập khẩu từ Việt Nam và các nước khác. Năm 2024, châu Âu dự kiến sẽ tiếp tục duy trì các biện pháp này, và có thể áp dụng thêm các biện pháp mới như thuế carbon biên giới, để bảo vệ ngành sắt thép trong nước và thực hiện mục tiêu khí hậu. Điều này sẽ đặt ra nhiều thách thức cho xuất khẩu thép của Việt Nam sang châu Âu, và yêu cầu các nhà sản xuất thép Việt Nam phải nâng cao năng lực cạnh tranh, đổi mới công nghệ, và tuân thủ các quy định về môi trường.
Kết luận
Ngành sắt thép Việt Nam đang đứng trước cơ hội và thách thức lớn trong năm 2024, khi thị trường thép thế giới và trong nước có những biến động mạnh mẽ. Để tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức, ngành sắt thép Việt Nam cần phải nỗ lực trong việc nâng cao năng lực sản xuất, chất lượng sản phẩm, giá trị gia tăng, và hiệu quả kinh doanh. Bên cạnh đó, ngành sắt thép Việt Nam cũng cần phải hợp tác chặt chẽ với các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức quốc tế, và các đối tác thương mại, để bảo vệ quyền lợi, mở rộng thị trường, và tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Như vậy, ngành sắt thép Việt Nam có thể đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế và xã hội Việt Nam trong năm 2024 và những năm tiếp theo.
